دکتر کیمیاگر- متخصص تغذیه و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی- در گفتوگو با گروه سلامت، با بیان اینکه ماهیهای آبهای آزاد نظیر ماهیهای دریای عمان و خلیج فارس تحت تأثیر آلودگیهای محیطی، حاوی سرب، کادمیوم و جیوه هستند گفت: «به همین دلیل است که توصیه میشود زنان باردار بیش از سه بار در هفته از ماهی در رژیم غذایی خود استفاده نکنند.»
البته دکتر کیمیاگر بلافاصله تأکید میکند: «با توجه به اثرات سودمند ماهی به زنان بارداری که کمتر از دو بار در هفته ماهی میخورند، توصیه میشود که مصرف ماهی را به دوبار در هفته افزایش دهند.»
دکتر سیدعلی کشاورز- مدیر گروه تغذیه و بیوشیمی دانشگاه تهران- نیز به حادتر بودن وضع ماهیهای ایرانی به دلیل آلودگیهای بهجا مانده از سرازیر شدن نفت در جریان جنگ تحمیلی و جنگ خلیج فارس در دریاهای جنوب و انجام اکتشافات در دریای خزر اشاره میکند و میگوید: «توصیه میشود که مصرف ماهی در زنان باردار علیرغم تمام محاسنی که استفاده از این ماده غذایی در بر دارد، محدود شود.»
تحقیقات نشان داده است قرار گرفتن در معرض جیوه بهویژه برای سلامتی جنین در زمان رشد اعضای داخلی بدنش، خطرناک است و علاوه بر ممانعت از رشد طبیعی اندامها، باعث ایجاد آسیبهای جدی به اعصاب، کلیه و مغز خواهد شد.
طبق آمارها، زنان باردار با اعتقاد به سالمتر بودن ماهی نسبت به گوشت قرمز و گوشت پرندگان معمولاً ماهی بیشتری مصرف میکنند، در حالی که محققان معتقدند مواد سمی موجود در این موجودات آبزی هم جذب دستگاه گوارش وی شده و وارد جریان خون میشود و به این ترتیب عناصری نظیر جیوه و متیل جیوه از جفت عبور کرده و به جنین میرسد که میتواند در رشد جنین اختلال ایجاد کند.
البته دکتر ربابه شیخالاسلام- رئیس سابق دفتر بهبود تغذیه- معتقد است که این خطر بسته به زیستگاه ماهیها، درجات مختلفی دارد. دکتر شیخالاسلام میگوید: «در نقاطی که فاضلابهای صنعتی به رودخانهها ریخته میشود خطر آلودگی ماهیها افزایش مییابد، اما اگر ماهیها در شرایط زیستمحیطی کنترل شدهای رشد کرده باشند و کنترلهای آزمایشگاهی قبل از بستهبندی روی آنها انجام شود از لحاظ درصد جیوه در حد پائینی قرار میگیرند و مصرف آنها مشکلی ایجاد نخواهد کرد.»
البته همه اینها در حالی است که مسئولان و کارشناسان تغذیه به پایین بودن سرانه مصرف ماهی در ایران اذعان دارند. هماکنون سرانه مصرف ماهی در کشور، شش کیلوگرم در سال است و طبق برنامه پنج ساله، این مقدار باید به هشت کیلوگرم برسد. سرانه مصرف ماهی در جهان 13 کیلوگرم است.